دیابت یک بیماری مزمن است که با سطح بالای قند خون (گلوکز) مشخص می‌شود. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن است و از غذاهایی که می‌خوریم تأمین می‌شود. انسولین، هورمونی که توسط سلول های بتا پانکراس تولید می‌شود، به سلول‌ها کمک می‌کند تا گلوکز را جذب کنند.
در افراد مبتلا به دیابت، یا انسولین به مقدار کافی تولید نمی‌شود یا سلول ها قادر به استفاده درست از آن نیستند. در نتیجه، گلوکز در خون تجمع یافته و به مرور زمان باعث ایجاد مشکلاتی در زمینه ی سلامتی می‌شود.
انواع دیابت
1.دیابت نوع 1
این نوع که به عنوان دیابت وابسته به انسولین یا دیابت خودایمنی شناخته می‌شود، حدود 5-10 درصد موارد دیابت را تشکیل می‌دهد و مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیک منجر به ایجاد این نوع دیابت می شود.معمولا این نوع دیابت در افراد جوان تر که سابقه خانوادگی مثبت در زمینه ی دیابت دارند بیشتر ایجاد می شود.
دیابت تیپ 1 به دلیل خاصیت خودایمن بودن می تواند همراه با بیماری های خودایمنی دیگر مانند ویتیلیگو(پیسی)، سلیاک، تیروئید اتوایمیون و ... دیده شود.
مکانیسم بیماری: سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های بتای پانکراس، که انسولین تولید می‌کنند، حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد.
علائم:
تشنگی شدید(پلی دیپسی)
افزایش ادرار(پلی اوری)
کاهش وزن ناگهانی
خستگی و ضعف
درمان:
بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 نیازمند تزریق روزانه انسولین و نظارت دقیق بر سطح قند خون هستند.
2. دیابت نوع 2
این نوع حدود 90 درصد موارد دیابت را شامل می‌شود و بیشتر در افراد بزرگسال رخ می‌دهد، اما به دلیل افزایش چاقی در کودکان و نوجوانان نیز شایع شده است.
مکانیسم بیماری:
سلول ها به انسولین مقاوم می‌شود (یعنی انسولین نمی‌تواند به درستی عمل کند) یا تولید انسولین کاهش می‌یابد.
عوامل خطر:
چاقی
سبک زندگی کم‌تحرک
رژیم غذایی پرچرب و پرقند
سابقه خانوادگی
علائم:
تشنگی و پرادراری
افزایش گرسنگی
خستگی
کاهش وزن
درمان:
درمان شامل تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی سالم، ورزش منظم)، داروهای خوراکی و در موارد پیشرفته انسولین است.
3. دیابت بارداری
این نوع دیابت در سه ماهه ی دوم و سوم بارداری و تقریبا در 4 درصد بارداری ها رخ می‌دهد و ممکن است پس از زایمان برطرف شود، اما خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده را افزایش می‌دهد.
علت:
هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث کاهش عملکرد انسولین شوند.
عوامل خطر:
چاقی قبل از بارداری
سابقه خانوادگی دیابت
سن بالای 25 سال در زمان بارداری
مدیریت:
تغییر رژیم غذایی و ورزش منظم؛ در مواردی ممکن است انسولین تجویز شود.
علل ابتلا به دیابت
1. دیابت نوع 1
عوامل ژنتیکی: ژن‌های خاصی ممکن است باعث افزایش احتمال بیماری شوند.
عوامل محیطی: برخی ویروس‌ها مانند انتروویروس، کوکساکی ویروس، سایتومگالوویروس ممکن است باعث تحریک سیستم ایمنی شوند.
2. دیابت نوع 2
چاقی و اضافه‌وزن: چربی اضافی، به خصوص در ناحیه شکم، می‌تواند بدن را نسبت به انسولین مقاوم کند.
کمبود فعالیت بدنی: ورزش منظم حساسیت بدن به انسولین را افزایش می‌دهد.
ژنتیک: اگر والدین یا خواهر و برادر فرد دیابت داشته باشند، احتمال ابتلا بالاتر است.
سن: افزایش سن خطر ابتلا را افزایش می‌دهد، به خصوص پس از 45 سالگی.
3. دیابت بارداری
هورمون‌های بارداری: برخی هورمون‌ها، مانند هورمون رشد جفت، می‌توانند در عملکرد انسولین اختلال ایجاد کنند.
سابقه قبلی دیابت بارداری: در حاملگی‌های پیشین نیز عامل مهمی است.
علائم مشترک دیابت
تشنگی و ادرار بیش از حد
کاهش وزن غیرمنتظره
خستگی مزمن
تاری دید
زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند
عفونت‌های مکرر
معیارهای آزمایشگاهی تشخیص دیابت
1. قند خون ناشتای پلاسمای بیشتریا مساوی 126 میلی گرم بر دسی لیتر
2. HbA1C بیشتر از 6.5
3. قند دوساعته ی پلاسمای بیشتر یا مساوی 200 میلی گرم بر دسی لیتر
4. قند خون رندوم بیشتر یا مساوی 200 میلی گرم بر دسی لیتر به همراه علائم تیپیک دیابت
عوارض دیابت
در صورت عدم کنترل، دیابت می‌تواند منجر به:
1. بیماری‌های قلبی-عروقی
2. آسیب کلیه (نفروپاتی)
3. آسیب اعصاب (نوروپاتی)
4. مشکلات بینایی و نابینایی
5. قطع عضو (به دلیل عفونت)
نتیجه‌گیری:
دیابت یک بیماری پیچیده است، اما با تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب، می‌توان کیفیت زندگی را بهبود بخشید و از عوارض آن جلوگیری کرد. اگر در معرض عوامل خطر هستید یا علائم مشکوکی دارید، مشاوره با پزشک و انجام آزمایش‌های منظم می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان ایفا کند.
دیدگاه خود را در مورد این مطلب بنویسید